Utworzenie spółki wodnej następuje w drodze porozumienia co najmniej 3 osób fizycznych lub prawnych, zawartego w formie pisemnej.
Do utworzenia spółki wodnej wymagane jest:
Uchwalenie statutu spółki przez osoby zainteresowane jej utworzeniem.
Dokonanie wyboru organów spółki.
Osoby zainteresowane utworzeniem spółki wodnej opracowują statut, zgodnie z wymaganiami określonymi w Art. 447 Prawa wodnego.
Statut spółki wodnej określa w szczególności:
Nazwę i siedzibę spółki oraz teren jej działalności.
Cel spółki oraz sposób i środki służące do osiągnięcia tego celu.
Zasady ustalania wysokości składek i innych świadczeń na rzecz spółki, adekwatnych do celów spółki.
Zasady ustalania należności za dostarczanie wody oraz odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, w przypadku prowadzenia działalności, o której mowa w Art. 441 ust. 2 (dawniej Art. 164 ust. 2).
Prawa i obowiązki członków spółki.
Ograniczenia praw członków dotyczące ich gruntów i obiektów niezbędnych do wykonywania zadań spółki.
Warunki przyjmowania nowych członków oraz wykluczania członków ze spółki.
Warunki następstwa prawnego członków spółki.
Organy spółki, ich skład, zasady powoływania i odwoływania oraz zakres działania.
Zasady nawiązywania stosunku pracy w ramach spółki.
Przypadki wymagające zwołania walnego zgromadzenia.
Czas trwania spółki oraz sposób jej rozwiązania lub likwidacji.
Warunki zaciągania zobowiązań i udzielania pełnomocnictw do reprezentowania spółki.
Przeznaczenie mienia pozostałego po rozwiązaniu lub likwidacji spółki.
Do statutu dołącza się wykaz członków spółki, zawierający ich oznaczenie, wskazanie ich siedzib i adresów.
Statut spółki wodnej podlega zatwierdzeniu przez Starostę właściwego miejscowo dla siedziby spółki wodnej.
Spółka wodna nabywa osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się decyzji Starosty o zatwierdzeniu statutu.
Zgodnie z aktualną ustawą Prawo wodne (z 2017 r.) organami spółki wodnej są:
Walne zgromadzenie.
Zarząd.
Komisja rewizyjna, o ile spółka liczy więcej niż dziesięciu członków.
Zakres działania Walnego Zgromadzenia pozostał zbliżony, w tym obejmuje: uchwalanie planu prac i budżetu, ustalanie składek i świadczeń, wybór i odwoływanie organów, zatwierdzanie sprawozdań i zmian statutu.
AKTUALIZACJA NAZWY REJESTRU: Zgodnie z nowym Prawem wodnym, Zarząd spółki wodnej zgłasza jej utworzenie w celu wpisania do Systemu Informacyjnego Gospodarowania Wodami (SIGW), a nie do „katastru wodnego” (choć ten często jest potocznym określeniem).
Zgłoszenie to należy dokonać w terminie 30 dni od dnia nabycia przez spółkę osobowości prawnej. Organem odpowiedzialnym za prowadzenie SIGW jest Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.
Wpis spółki wodnej do SIGW obejmuje:
Nazwę, siedzibę, adres i przedmiot działania spółki.
Imiona i nazwiska członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki.
Czas trwania spółki.
Dane dotyczące decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu.
Powyższe czynności pozostają aktualne po uzyskaniu osobowości prawnej i mają standardowy charakter administracyjny:
Zgłoszenie do Urzędu Statystycznego celem nadania numeru REGON.
Zgłoszenie do Urzędu Skarbowego celem nadania numeru NIP.
Założenie konta bankowego.
Wyrobienie odpowiednich pieczątek.
Opracowanie dokumentacji technicznej (Mapa obszaru działalności i Wykaz urządzeń/budowli melioracyjnych).
Odpowiedzialność: Spółka wodna odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem, a członek spółki wodnej nie odpowiada za zobowiązania spółki (Art. 444 ust. 2).
Obowiązek Składkowy: Członek spółki wodnej jest obowiązany do wnoszenia składek i ponoszenia innych świadczeń, niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki (Art. 445 ust. 1).
Proporcjonalność: Wysokość składek i innych świadczeń powinna być proporcjonalna do korzyści odnoszonych przez członków w związku z działalnością spółki (Art. 445 ust. 2).
Interwencja Starosty: W przypadku niewystarczających składek na utrzymanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, Starosta może zwrócić uwagę organom spółki na konieczność podwyższenia ich wysokości (Art. 445 ust. 3).
Zysk: W przypadku osiągnięcia zysku netto może być on przeznaczony wyłącznie na cele statutowe (Art. 444 ust. 4).
Egzekucja: Do egzekucji składek i świadczeń stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji należności podatkowych (Art. 455).
Źródło: Pełne i aktualne informacje znajdują się w Ustawie z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2023 r. poz. 1478, z późn. zm.).